काठमाडौं : विश्वका दुई ठूलो अर्थतन्त्र अमेरिका र चीनबीच सुरु भएको कर युद्धले विश्वव्यापी असर पुर्याइरहेको छ । तर हालसालै अमेरिकाले भारतसँग पनि कर सम्बन्धी विवाद बढाएपछि यसको प्रत्यक्ष मार भारतका उद्योग, व्यापार, रोजगारी र उपभोक्तामाथि परेको छ । करोडौं भारतीय नागरिकहरू प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा प्रभावित भएका छन् ।
अमेरिकाले भारतका विभिन्न उत्पादनहरूमा अतिरिक्त कर लगाउने निर्णय गरेपछि भारतले पनि प्रतिकारस्वरूप अमेरिकी सामानहरूमा कर वृद्धि गरेको छ । यसरी सुरु भएको कर युद्धले दुवै देशबीच व्यापारिक सम्बन्धमा चिसोपन ल्याएको छ । अमेरिकाले भारतीय इस्पात, एलुमिनियम, कृषिजन्य सामान, कपडा तथा आइटी सेवामा कर वृद्धि गरेको छ । भारतको सबैभन्दा ठूलो निर्यात बजारमध्ये अमेरिका पहिलो नम्बरमा पर्दछ । कर बढेपछि अमेरिकी बजारमा भारतीय सामान प्रतिस्पर्धी हुन नसक्ने अवस्था सिर्जना भएको छ ।
विशेषगरी भारतका लघु तथा मध्यम उद्योगहरू (SMEs) बढी प्रभावित भएका छन् । ती उद्योगहरूले उत्पादन घटाउनु परेको छ, जसको असर सीधै रोजगारीमा परेको छ । भारतभर करिब १० लाखभन्दा बढी कामदारले रोजगारी गुमाउने खतरा बढेको छ । भारतले अमेरिकी वस्तुहरूमा कर बढाउँदा अमेरिकी कृषिजन्य वस्तु महँगो भएको छ भने भारतका कृषकले आफ्नो निर्यात बजार गुमाएका छन् । विशेष गरी मसला, चिया, कफी र चामल निर्यातमा ठूलो गिरावट आएको छ । उपभोक्ताहरू पनि प्रभावित भएका छन् । किनभने कर वृद्धि भएपछि आयातित वस्तुहरूको मूल्य बढेको छ । दैनिक प्रयोग हुने इलेक्ट्रोनिक सामानदेखि लिएर औद्योगिक कच्चा पदार्थसम्म महँगो भएको छ । यसको सीधै असर सामान्य उपभोक्ता र साना उद्योगमा परेको छ ।
अर्थतन्त्रमा अनिश्चितता बढ्दा भारतमा प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी (FDI) घटेको छ । विदेशी लगानीकर्ताहरूले स्थिर वातावरण खोज्ने भए पनि कर युद्धका कारण भारतप्रति विश्वास घटेको छ ।
यसले भारतीय शेयर बजारमा समेत गिरावट ल्याएको छ । सेन्सेक्स र निफ्टी निरन्तर उतार–चढावमा रहँदा लगानीकर्ताको ठूलो धन डुबेको छ । भारतीय सरकारले अमेरिका सँगको सम्बन्धलाई नरम बनाउन वार्ता गरिरहेको छ । तर कर युद्ध सहज रूपमा समाधान हुने सम्भावना देखिएको छैन । बरु, भारतले आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रतर्फ अघि बढ्ने रणनीति बनाएको छ । “मेक इन इन्डिया” अभियानलाई थप प्रभावकारी बनाउन सरकार बाध्य भएको छ । तर अल्पकालीन असर भने निकै गम्भीर छ । करोडौं भारतीय नागरिकहरूको जीवनस्तरमा नकारात्मक प्रभाव परेको छ । बेरोजगारी दर बढ्दै गएको छ भने उपभोक्ता मूल्य सूचकांक पनि निरन्तर उक्लिएको छ ।
अमेरिकासँगको कर युद्ध केवल दुई देशबीचको व्यापारिक विवाद मात्र नभई विश्वव्यापी आर्थिक सम्बन्धलाई असर गर्ने कारक बनेको छ । भारत जस्तो विशाल जनसंख्या भएको मुलुकमा यसको असर अझै बढी देखिएको छ । उद्योग, कृषक, मजदुरदेखि लिएर उपभोक्तासम्म सबै प्रभावित भएका छन् । यदि दुवै देशबीच वार्तामार्फत समाधान खोजिएन भने भारतमा आर्थिक संकट थप गहिरिने सम्भावना छ । दीर्घकालीन समाधानका लागि भारतले निर्यात बजारको विविधीकरण, आत्मनिर्भर उत्पादन र कूटनीतिक संवादलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने विज्ञहरूको सुझाव छ ।
